Jan Bolt (1876 – 1967)

Van 1941 tot 1967 woonde de pionier en uitvinder van de droogschaatstraining in Lochem.

Dit verhaal is een samenvatting van de blog “Oefenen ook zonder ijs” door Leendert van Prooije.

Schaatsgoeroe

Als Groninger Jan Bolt in 1941 met pensioen gaat als directeur van de gasfabriek in Assen verhuist hij naar Lochem en kan hij zich eindelijk volledig toeleggen op zijn theorieën over schaatstraining. Al in 1927 had hij zijn ideeën vastgelegd in het ‘Systeem Bolt’ en ook had hij zijn methodes al toegepast bij trainingen aan Groningse langebaanschaatsers. Maar hier in de Lochemse bossen groeide ‘Oom Jan’ uit tot een echte schaatsgoeroe. Ook tegenwoordig zijn droogtrainingen voor schaatsers mede op zijn werk gebaseerd.

Sportief

Jan Bolt was niet zomaar een geïnteresseerde in sport. In 1896 is hij verdienstelijk en prijswinnend wielrenner, in 1897 winnaar tijdens “de nationale wedstrijden” langebaanschaatsen en nationaal turn- en atletiekkampioen. In 1908 is Jan Bolt als turner deelnemer aan de Olympische Spelen in Londen. In 1918 voetbalt Bolt nog heel verdienstelijk als middenvelder bij Be Quick Groningen, terwijl hij na zijn 65^e nog speelt bij de Koolhazen-Dochteren-Combinatie (KDC) in Lochem. In 1929 komt zijn naam nog steeds in de uitslagen van langebaan-schaatswedstrijden voor. Rond 1934 wordt hij volgens eigen zeggen als 58-jarige nog Drents kampioen schoonspringen, een tak van sport waarmee hij op zijn 62^e tijdens zwemwedstrijden in Assen nog steeds groot respect afdwingt.

Breedtesport

Terwijl er al een KNSB bestaat die zich richt op de top van de schaatssport is Bolt voorstander van bevordering van het schaatsen in de breedte. In zijn visie komen potentiële toppers dan vanzelf naar boven. Bolt is in 1929 mede-initiator van de Nederlandsche Vereeniging tot Bevordering van het hardrijden op de schaats (NVBHS). Pas in 1967 gaan beide organisaties samen.

Stoevenbelt

In 1941 verhuist Jan Bolt naar villa de Stoevenbelt aan de Veenweg in Barchem, op de grens van Lochem. Met hem mee verhuist Aaltje Alberts, zijn dienstbode uit Assen. Jans echtgenote woont van hem gescheiden en Aaltje zorgt niet alleen voor de huishouding op de Stoevenbelt, maar is ook ingewijd in de schaatstrainingen. Jan geeft haar de naam Aldrit.

Vanuit De Stoevenbelt gaat hij druk door met het propageren van de schaatssport. Hij start in september 1941 met trainingen voor ‘jongelui’ in het bos bij De Stoevenbelt. Verder geeft met zijn ‘pleegdochter’ Aldrit Alberts demonstratietrainingen in de Achterhoek (Doetinchem, Borculo, Ruurlo, Winterswijk) maar ook daar buiten. Hij is tussen 1941 en 1944 initiator van (droog-)training voor wedstrijdschaatsers in Doetinchem, Deventer, Almelo, Apeldoorn en Arnhem. De NVBHS-trainingsgroep die zo in Deventer ontstaat krijgt zijn naam.

In augustus 1944 gaat Jelle de Ruiter op bezoek bij Jan Bolt en beschrijft zijn ervaringen: “Spoedig komen wij aan op een open plaats in het Bosch, waar Oom Jan met dennenaalden een droogtrainingsbaan heeft uitgezet. Oom Jan en ik ontdoen ons van het shirt, zoodat de zon heerlijk op ons lichaam kan branden. Met mejuffrouw Strijbis, die ook meetraint, moeten we meteen een baantje rijden. Oom Jan constateert dat wij enigszins gevorder zijn, hoewel de noodige fouten gecorrigeerd dienen te worden. Na een uurtje oefenen, waarbij het zweet van mijn lichaam druipt, gaan wij terug naar de Stoevenbelt. Na Janny nemen Oom Jan en ik een koude douche en frisschen ons geheel op. Wij hebben de smaak te pakken.”

In 1948 zegt ‘Oom Jan’, want zo zijn alle schaatsers hem blijven noemen: “De gehele Achterhoek heb ik warm gekregen voor de schaatssport”. Daar zit ongetwijfeld een kern van waarheid in. In 1956 komen er zo’n 75 kinderen uit ‘Lochem, Ruurlo, Borculo, Neede, Vorden enz.’ uit wijde omgeving dus, naar de schaatstrainingen op woensdagmiddag en op zaterdag.

De trainingsaccomodatie heeft Jan Bolt zelf aangelegd in een stuk dennenbos vlak bij de Stoevenbelt. Een droogschaatsbaan met dennennaalden als zachte bodem. De baan heeft de ovale vorm zoals een wedstrijdijsbaan, maar heeft een kwart van de lengte (schaal 1:4). In één van de bochten is een volledige cirkel voor onafgebroken bochtoefeningen.

Bekende schaatsers als Kees Broekman en Anton Huiskes komen naar De Stoevenbelt om met Jan Bolt te trainen. En uit latere tijd profiteren bijvoorbeeld Annie Borkinck en Ab Garritsen van de schaatscultuur die Jan Bolt in de Achterhoek heeft weten te vestigen.

Stoppen

Op 85 jarige leeftijd moet Jan Bolt vanwege fysieke problemen met deze trainingen stoppen. Dat valt hem niet makkelijk en op 91 jarige leeftijd overlijdt hij in Lochem. Jan Bolt 1876-1967, als “pionier en uitvinder van de droogschaatstraining” is hij bijna vergeten, maar nog steeds leeft hij voort in de gedachten van veel schaatsers niet in de laatste plaats in die van de Lochemse IJsclub en Schaatstrainersgroep.