Echtpaar Heilbronn – Cussel

Op 11 mei 2022 zijn op het adres Dr. Rivestraat 6 in Lochem twee Stolpersteine gelegd voor:

Simon Heilbronn (84 jaar), omgebracht op 14 mei 1943 in Sobibor
Bertha Heilbronn-Cussel (85 jaar), omgebracht op 24 april 1943 in Vught

Over het gezin Heilbronn

Jarenlang had het gezin van veehandelaar Simon Heilbron(n) aan de Markt in Lochem gewoond op nummer 17. Aan het begin van de oorlog had het ouderpaar zich teruggetrokken aan de Dr. Rivestraat.

Simon Heilbronn en Bertha Heilbronn-Cussel kwamen van buiten Lochem, Simon uit Dinxperlo en Bertha uit Anholt. Zij kregen vier kinderen, een dochter en drie zonen. Alle kinderen werden in Lochem geboren. Ze kregen ook vijf kleinkinderen. Allen zijn, net als hun ouders en grootouders, omgebracht door de nazi’s.

Voor hun zoon Salomon Heilbronn, zijn vrouw Helena Heilbronn-Menco en hun dochter Bertha Jenny, die woonden op Nieuweweg 6 in Lochem, zijn eveneens struikelstenen gelegd. Op Nieuweweg 6 woonden nog twee oudere Joodse vrouwen uit Lochem. Ook zij lieten het leven.

Dochter Sophie Menco-Heilbronn was verhuisd naar Winterswijk. Mirjam Schwarz, die zich al lang bezighoudt met de geschiedenis van haar Joodse familie en die van Joods Winterswijk, stelde uit haar privécollectie een foto van haar beschikbaar.

Sophie Menco-Heilbronn

Sophie Menco-Heilbronn is 49 jaar geworden. Zij werd een half jaar eerder dan haar ouders omgebracht in Auschwitz, net als haar man Mourits Menco en hun beide dochters Bertha en Ida Menco.

Een andere zoon, Isidor, woonde op Zwiepseweg 5. Voor hem ligt er op dit adres een struikelsteen.

De jongste zoon, Alexander, woonde in Zutphen en is op 31 januari 1943 omgebracht in Auschwitz. Zijn vrouw Rika Heilbronn-Nathans werd eerder vermoord op 12 oktober 1942 in Auschwitz.

Gedwongen verkoop Joods vastgoed

De gemeente Lochem heeft Maarten-Jan Vos, historicus, onderzoek laten doen naar de rechtmatigheid van de gedwongen verkoop van Joods vastgoed gedurende de bezetting. Uit dit onderzoek – ‘De gemeente Lochem en Joods vastgoed 1941-1953’ van januari 2022 – kwam naar voren dat het pand Blauwe Torenstraat 35/37, eigendom van de familie Heilbronn, destijds voor 1500 gulden werd verkocht.

Ook de woning van hun zoon Salomon, Nieuweweg 6, werd gedwongen verkocht en bracht de som van 2500 gulden op. De beide verkopen zouden niet onrechtmatig zijn geweest, al was de verkoopsom bepaald laag.

Doctor Rivestraat 6 bestaat officieel niet

In officiële stukken stonden Simon en Bertha geregistreerd op Doctor Rivestraat 21, maar in het rapport van Maarten-Jan Vos werd ervan uitgegaan dat zij op nummer 6 woonden. Volgens een archiefkaart uit 1932 is niet het niet aannemelijk dat zij op een oneven nummer hebben gewoond. De Stichting Stolpersteine Lochem heeft daarom vastgehouden aan nummer 6. Dit nummer bestaat nu echter niet meer. De steen ligt daarom tussen de nummers 4 en 8, bij de plek waar het pand heeft gestaan.

Kadasterkaart uit 1932 met de Doctor Rivestraat

Dit is kort het verhaal van twee Joodse inwoners uit Lochem van flink boven de tachtig die, net als hun kinderen en kleinkinderen, werden vermoord nadat zij uit hun woningen waren weggerukt. Nazaten van hen zijn er niet. Voor hen geldt daarom in het bijzonder: ‘Opdat zij niet vergeten worden’.