Echtpaar Roozendaal-van Praag en familie Roozendaal-van Gelder
Op 20 april 2021 zijn voor het adres Smeestraat 1/’t Ei 15 (bovenverdieping) in Lochem vijf Stolpersteine gelegd voor:
Abraham Roozendaal (29 jaar), omgebracht 28 mei 1943 in Auschwitz
Roosje Roozendaal-van Gelder (27 jaar), omgebracht 5 november 1942 in Auschwitz
Emanuel Carel Roozendaal (9 maanden), omgebracht 5 november 1942 in Auschwitz
Emmanuel Roozendaal (60 jaar), omgebracht 22 oktober 1942 in Monowitz
Betje Roozendaal-van Praag (58 jaar), omgebracht 22 oktober 1942 in Auschwitz
Een samengestelde woning
Smeestraat 1 bestond vroeger uit Smeestraat 15 en ’t Ei 15. Beide adressen vormden één pand dat nu bekend is van de winkelketen Hema. In 1951 kreeg het pand de functie van hotel en lunchroom, bekend als ‘De Hooiplukker’. (Voor die tijd stond dit etablissement aan de overzijde, Bierstraat 34.) Daarna was het pand jarenlang in gebruik als kerkelijk centrum en deed het dienst als mortuarium.
Op de bovenverdieping van dit pand woonde al voor de oorlog het (jonge) gezin Roozendaal bestaande uit Abraham, Roosje en hun zoontje Emanuel Carel. De ouders van Abraham, Emmanuel en Betje, woonden beneden. Het pand had toen nog een binnen doorgang.
Over het meergeneratiegezin en andere familieleden
Emmanuel Roozendaal kwam uit Lathen (DE), zijn vrouw Betje van Praag uit Zaandam.
Vanaf 1935 woonden Emmanuel en Betje op de Smeestraat, waar zij een magazijn in mode en manufacturen hadden, net als de familie Baart, hun voorgangers sinds 1908.
Zij hadden drie kinderen, waarvan één zoon de oorlog overleefde. Susanna was drie jaar jonger dan haar broer Abraham en was net twee maanden getrouwd en in Nijmegen gaan wonen toen zij op 15 oktober 1942, een week voor haar ouders, met haar man en schoonfamilie werd vermoord.
Zoon Abraham was net als dochter Susanna geboren in Lochem. Roosje van Gelder, de echtgenote van Abraham, kwam uit Zutphen. Abraham overleed een half jaar na zijn vrouw en zoontje, na eerst nog als dwangarbeider te zijn ingezet. Het lot wilde dat Betje Roozendaal-van Praag – die in het kamp gescheiden leefde van haar man – op dezelfde dag van 22 oktober 1942 de dood in werd gejaagd, zij in Auschwitz en hij in Monowitz (een kamp voor dwangarbeiders in de buurt van Auschwitz). Betje had vijf broers en zussen die allen zijn vermoord in de oorlog.
De vader van Roosje, Carel van Gelder, is 59 jaar geworden en was veehandelaar. Hij woonde in Zutphen en is in Auschwitz vermoord, net als de moeder van Roosje, Sara van Gelder-Philips (56 jaar). Ook twee broers van Roosje, Joël en Izak, zijn in de oorlog vermoord. De derde broer, Karel van Gelder, is aan de dood ontsnapt. Zijn dochter, Karin de Leeuw-van Gelder was met haar man aanwezig bij de steenlegging in 2021. Karin werd op haar Lochemse familie geattendeerd na steenleggingen in Zutphen voor haar grootouders en ooms. Speurwerk naar meer nabestaanden in Argentinië en Californië leverde een reactie op van George Goldsmit, neef van Abraham van moederszijde en woonachtig in de Verenigde Staten. Hij schreef ons op 27 december 2019: ‘First let me thank you for your work to keep this family in the minds of their neighbors and friends/family. Abraham is a second cousin, once removed and a family member of my mother’s mother (Theodore Roozendaal’.
